Độc đáo trang phục dân tộc Dao: Nghệ thuật trong từng đường kim đi
Dân tộc Dao là một trong những tộc người có lối sống và văn hóa cực kỳ độc đáo, là một trong những mảnh ghép làm nên bản sắc đa dạng của người Việt Nam. Trong đó, trang phục dân tộc Dao là một điểm nhấn mà không nên bỏ qua khi nhắc đến cái tên này. Dưới đây hãy cùng Cardina tìm hiểu kỹ hơn về trang phục cũng như một số đặc điểm trong văn hóa của người Dao nhé.
Đôi nét về dân tộc Dao
Người Dao hay có nhiều tên gọi khác là Kèm Miền, Kìm Mùm, Kìm Màn, Dù Miền, Dìu Miền... có nguồn gốc từ Trung Quốc, họ di cư đến Việt Nam khoảng từ thế kỷ XII - XIII. Quá trình di cư này kéo dài khá lâu, họ phân bổ theo từng nhóm nhỏ, sống hầu hết ở các tỉnh vùng núi phía Bắc, trung du Bắc Bộ và Tây Nguyên cùng một số tỉnh Đông Nam Bộ.
Dân tộc Dao có nguồn gốc từ Trung Quốc, họ di cư và sống rải rác ở nhiều khu vực
Vì phân bố rải rác nên có rất nhiều nhóm dân tộc, mỗi nhóm lại có một đặc trưng văn hóa và sự khác biệt trong trang phục. Kể đến như Dao Đỏ, Dao Quần chẹt, Dao Lô gang, Dao Tiền, Dao Quần Trắng, Dao Là Ten, Dao Thanh Y. Hiện nay chúng ta biết đến nhiều hơn là Dao Đỏ, trang phục của họ cũng trở nên phổ biến và được nhiều người biết đến hơn. Phần tiếp theo đây sẽ giúp bạn hiểu rõ, chi tiết hơn bộ trang phục truyền thống của người Dao.
Xem thêm: Trang phục dân tộc Bana: Cái nhìn sâu sắc về văn hóa và tín ngưỡng
Trang phục phụ nữ Dao
Trang phục truyền thống của người Dao đỏ có khả năng nhận diện rất cao, họ rất chỉnh chu trong cách ăn mặc nên phụ nữ Dao luôn tạo được sự duyên dáng của mình trong mắt người khác.
Đặc điểm trong trang phục người Dao
Các bộ trang phục của phụ nữ Dao đều là tự tay mình làm nên, bởi nghề may vá, thêu thùa là truyền thống lâu đời của tộc người này. Hầu như người phụ nữ Dao nào cũng phải biết luồn kim se chỉ, thế hệ trước sẽ truyền lại cho thế hệ sau. Vì được làm bằng tay, tốn khá nhiều thời gian ( có khi mất từ 1 - 2 năm) nên trang phục của họ luôn rất chỉnh chu, đẹp mắt và mang chất riêng.
Một bộ trang phục của phụ nữ Dao phải mất đến hơn 1 năm để hoàn thành (Ảnh: Nhiếp ảnh gia Nguyễn Sơn Tùng)
Xem thêm: Trang phục dân tộc Mông: Bông hoa khoe sắc thắm giữa đại ngàn núi non
Người Dao mặc đồ rất đa dạng, nhưng lúc nào cũng phải cáo dài yếm, dây lưng, xà cạp, váy hoặc quần và mũ đội đầu. Các trang phục đều có 5 màu cơ bản gồm đỏ, xanh, trắng, vàng, đen trong đó màu đỏ là chủ yếu. Bởi quan điểm của họ màu đỏ là mang lại sự may mắn và hạnh phúc. Vải họ sử dụng là vải bông hay vải chàm thô có thêm các điểm nhấn là hoa văn do chính mình tự tay thêu nên. Trang phục sẽ có sự khác biệt khi mặc thường ngày và khi tham gia các ngày lễ đặc biệt. Vào các dịp lễ, đồ của họ càng sặc sỡ và "lồng lộn hơn". Điều này thể hiện tính thẩm mỹ cũng như những giá trị riêng của người Dao mà không nơi nào có được.
Sự mới lạ và nổi bật trong trang phục dân tộc người Dao Lô Gang (Ảnh: Nhiếp ảnh gia Nguyễn Sơn Tùng)
Hoa văn ngoài thêu thì họ còn có một kỹ thuật in rất nổi tiếng, họ in hoa văn lên vải bằng sáp ong. Dùng bút vẽ hay nhúng khuôn in vào sáp ong đang nóng chảy rồi in lên vải. Sau khi nhuộm chàm sẽ hiện lên hoa văn màu xanh do chàm không thể thấm qua được phần sáp ong. Điều này giúp cho trang phục của họ có điểm nhấn vô cùng độc đáo.
Trang phục của người Dao Thanh Phán
Vẻ đẹp trong trang phục của người Dao
Áo - yếm
Áo của phụ nữ Dao thường có màu đen hoặc chàm, họ sẽ thêu kín nẹp cổ liền với ngực thân áo bằng các đường chỉ đỏ để tạo điểm nhấn. Hai đầu của nẹp ngực thường được đính rất nhiều chuỗi hạt cườm hay các tua đỏ sặc sỡ. Các họa tiết họ lựa chọn là hình ảnh thiên nhiên gắn liền với đời sống hằng ngày như lá, cỏ cây, rừng núi, các loại động vật. Hoa văn sẽ được thêu rất tỉ mỉ, hài hòa với nhau tạo nên một sự tinh tế mà chỉ cần nhìn vào chúng ta sẽ thấy được sự khéo léo của người con gái Dao.
Áo của phụ nữ Dao có màu sắc sặc sỡ và được thêu thùa rất nhiều hoa văn
Rất nhiều phụ nữ Dao sử dụng yếm, thường được làm bằng vải nhuộm chàm có hình chữ nhật dài khoảng 60cm và rộng 40cm che kín được cả vùng ngực, bụng vừa nửa thân trên. Hoa văn trên yếm cũng được lựa chọn rất cẩn thận phải làm sao để tôn lên được toàn bộ phần trang phục.
Tùy vào các nhóm dân tộc người ta sẽ sử dụng loại yếm khác nhau
Xem thêm: Trang phục dân tộc Mường - Nét duyên dáng người phụ nữ trong mỗi bước đi
Dây lưng
Dây lưng thường được làm bằng vải chàm hoặc vải lụa đỏ dài khoảng 1,5m và rộng từ 3 - 4cm, các họa tiết nhỏ sẽ được thêu bằng chỉ đen hoặc vàng. Còn tùy vào từng nhóm người Dao mà màu sắc của dây lưng sẽ có sự khác biệt.
Từng chi tiết nhỏ nhất trên bộ trang phục cũng phải được may thêu một cách tỉ mĩ (Ảnh: Nhiếp ảnh gia Nguyễn Sơn Tùng)
Váy - quần
Quần hay váy của phụ nữ Dao thường có màu đen tuyền, trơn từ trên xuống nhưng ở phần gấu sẽ được thêu hoa văn cầu kỳ. Thường họ sẽ thêu hình vuông, hình chữ nhật, hình ảnh câu thông, hình quả tráng với màu vàng hoặc đỏ để tạo sự cân đối, hài hòa cho cả bộ trang phục. Quần chủ yếu là kiểu quần dài ngang bắp chân, có gấu to, cạp rộng. Họ sẽ có xà cạp bằng vải thun có hoa văn đi kèm để thêm lôi cuốn hơn.
Trang phục dân tộc Dao ở Bắc Kạn
Màu sắc trang phục của người Dao Thanh Phán ở Ba Chẽ - Quảng Ninh
Mũ đội đầu
Một trong những điều làm nên sự độc đáo của của trang phục dân tộc Dao chính là khăn đội đầu. Khăn được làm bằng vải chà, có màu đen, trắng, đỏ vô cùng sắc sỡ. Thường trên khăn sẽ được trang trí rất nhiều hoa văn khác nhau như vết chân hổ, cây hoa, các đường kẻ ngang dọc. Khi đội lên các họa tiết sẽ lộ ra ngoài để làm tăng lên nét đẹp và duyên dáng của người phụ nữ. Khăn cũng có rất nhiều hình dáng và cách sử dụng khác nhau như vấn, đội hay trùm đầu.
Những chiếc mũ đặc biệt của người Dao
Trang phục đàn ông Dao
Trang phục nam giới dân tộc Dao rất đơn giản, họ chỉ có quần, áo ngắn và khăn đội đầu. Khăn khá giống với phụ nữ, được thêu rất cầu kỳ với các gam màu như đỏ, xanh lơ, vàng, trắng. Áo là kiểu áo tứ thân được ghép bằng 4 thân vải khổ hẹp, được xẻ ngực để cài khuy, áo tay dài, cổ đứng. Áo sẽ dài quá thắt lưng, gấu bằng, xẻ tà từ cạp quần, có túi ở trên ngực và ở hai tà áo, thương được thêu hoa văn khá đơn giản.
Quần là quần dài, cũng có màu chàm, mặc rộng và suông, đi cùng với giày hoặc là dép bệt của đàn ông.
Một số kiểu trang phục của đàn ông dân tộc Dao ((Ảnh: Nhiếp ảnh gia Nguyễn Sơn Tùng)
Xem thêm: Trang phục dân tộc Thái - Nét đẹp độc đáo và đầy riêng biệt
Sự khác nhau trong trang phục của các nhóm người Dao
Người Dao Tiền
Với phụ nữ, họ ưu tiên các hoa văn có màu trắng đen, mặc váy kèm với một chiếc quần khá bó cảm giác như được vấn vào chân, gam màu chàm luôn được lấy làm chủ đạo. Chất liệu dệt trang phục là vải lanh, ngoài thêu hoa văn sẽ ghép thêm các loại trang sức bằng bạc để làm nổi bật trên nền màu chàm.
Cô gái Dao Tiền đàm thắm trong bộ trang phục dân tộc của mình
Còn đàn ông thì khá đơn giản hơn, họ mặc áo tứ thân cùng quần hoặc quần váy, là bên ngoài mặc váy và bên trong mặc quần. Hai màu chủ đạo là màu chàm và đỏ, không có nhiều họa tiết cầu kỳ như phụ nữ.
Người Dao Đỏ
Đặc trưng trong trang phục của nhóm người này là hoa văn được sử dụng rất nhiều màu đỏ, thường sẽ có các tua rua màu đỏ đi kèm ở áo hay váy khiến cho họ trở nên nổi bật dù đứng ở bất kỳ đâu. Thường họ không trùm văn mà có chiếc mũ khá dày và to được thêu hoa hoa văn tỉ mỉ đội lên đầu.
Năm 2019, nghệ thuật trang trí hoa văn thêu thùa của người Dao Đỏ ở tỉnh Tuyên Quang đã được công nhận là Di sản văn hóa Phi vật thể cấp quốc gia.
Cô gái Dao Đỏ nổi bật trong bộ trang phục có màu sắc sặc sỡ
Người Dao Quần chẹt
Phụ nữ Dao Quần chẹt sử dụng khá đa dạng và linh hoạt với quần, áo, yếm, khăn, mũ, nhưng đa phần họ sẽ mặc quần, phía bên dưới có tất trắng dài mặc lên đến dưới đầu gối và đi giày. Màu sắc chủ đạo là màu chàm, có thể chỉ màu đỏ, xanh trắng nhưng chủ yếu là màu đỏ. Ngoài ra sẽ có thêm trang sức bằng bạc tạo nên một tổng thể vô cùng hài hòa và duyên dáng.
Với đàn ông, khó ăn mặc rất đơn giản với áo cánh ngắn là kiểu áo tứ thân quen thuộc, cài cúc và cổ đứng bên ngoài. Các hoa văn sẽ được thêu trên túi trên và hai túi dưới của tà áo, hoa văn chủ yếu là hình cây lá, động vật...
Trang phục phụ nữ Dao Quần Chẹt
Người Dao quần trắng
Hầu như trang phục của họ không có mấy sự khác biệt, điểm nhấn ở đây là họ sử dụng quần trắng thay vì là quần màu chàm như bình thường.
Trên là những thông tin về trang phục dân tộc Dao mà Cardina muốn chia sẻ đến bạn. Cho dù có sự khác nhau giữa trang phục của các nhóm người thì đây vẫn là một trong những điểm nhấn độc đáo và đáng nhớ trong văn hóa Việt. Theo dõi Cardina để biết thêm nhiều kiến thức về thời trang thú vị khác bạn nhé!
